Rhywogaethau Ymledol Estron

Mae’r prosiect Coedwigoedd Glaw Celtaidd yn cymeradwyo dull 3-cham ar gyfer rheoli Rhododendron ponticum, fel a ganlyn:

Cam 1: y cam ymosod

Y cam ymosod yw’r cam drytaf bron bob tro, gan ei fod yn llafurddwys dros ben. Mae dulliau rheoli yn ystod y cam hwn yn amrywio yn ôl ffactorau fel nodweddion y safle, dwysedd y clystyrau, neu ofynion y tirfeddiannwr, ond mae’r dulliau mwyaf arferol yn cynnwys chwistrellu chwynladdwr systemig i mewn i’r coesyn, torri’r planhigyn ac wedyn naill ai ei bentyrru, ei losgi neu ei droi’n naddion, taenu chwynladdwr cymeradwy ar y dail, neu dynnu’r eginblanhigion â llaw.

Chwistrellu’r coesyn yw’r dull cyntaf o’i drin gan amlaf. Yn syml, rydych yn drilio twll i lawr i mewn i’r coesyn gyda dril diwifr cyffredin a’i lenwi â chwynladdwr cymeradwy. Caiff y cemegyn wedyn ei amsugno a’i gludo i weddill y planhigyn, ac o gael ei wneud yn gywir bydd yn lladd y llwyn yn gyfan gwbl. Mae’r dull hwn yn defnyddio llai o chwynladdwr, a gan ei fod yn cael ei chwistrellu’n syth i mewn i’r planhigyn, mae llai o gemegion yn cyrraedd yr amgylchedd ehangach. O gael ei wneud yn iawn, dylai’r dull hwn hefyd olygu na fydd angen triniaethau dilynol gan y bydd yn lladd y planhigyn cyfan. Yr anfantais bosibl i’r dull hwn yw ei fod yn gadael ardaloedd mawr o goed marw yn sefyll, a dylid eu gadael am flwyddyn o leiaf cyn eu tynnu er mwyn cyfyngu aildyfiant. Ar ôl yr amser hwn, gellir torri’r coed marw a’u symud oddi yno er mwyn gwella edrychiad neu hygyrchedd y safle, neu gellir eu gadael i bydru’n naturiol.

Cam 2: y cam dilynol

Mae angen camau dilynol bob amser, ac ymgymerir â hwy ddwy flynedd ar ôl y cam ymosod fel arfer. Hyd yn oed gyda’r gyfradd farwolaeth uchel y dull o chwistrellu’r coesyn, mae siawns o hyd o fethu cyrraedd rhai llwyni neu ganghennau, ac felly mae’n hanfodol cwblhau’r driniaeth cam 2 ar bob safle. Yn yr un modd â’r cam ymosod, bydd y dull a ddefnyddir yn ystod cam 2 yn dibynnu ar nifer a maint yr aildyfiant, ynghyd â nodweddion y safle, ond mae’n arferol iddo gynnwys taenu ar y dail, tynnu o’r gwreiddiau â llaw, ac mewn rhai achosion, gellir chwistrellu mwy i’r coesyn neu dorri a llosgi / torri’n naddion / pentyrru.

Cam 3: Y cam cynnal a chadw

Cyrhaeddir y cam o gynnal a chadw’r safle pan fo Rhododendron ponticum wedi’i leihau i lefelau lle nad yw’n cael effeithiau niweidiol sylweddol ar fuddiannau cadwraeth neu arferion rheoli tir. Fodd bynnag, o gael ei adael heb ei drin ar y pwynt hwn, byddai aildyfiant sylweddol yn digwydd dros y blynyddoedd canlynol. Erbyn y cam hwn, dylai’r holl lwyni aeddfed fod wedi’u trin yn llwyddiannus, a dim mwy nag ambell i eginyn i’w weld ar wasgar o gwmpas safle. Dylai planhigion blodeuol fod yn absennol, neu’n bresennol mewn niferoedd bach iawn. Fodd bynnag, dylid nodi na chyrhaeddir fyth mo’r cam cynnal a chadw os bydd ffynonellau hadau sylweddol yn parhau ar dir cyfagos ac felly dyna mae’n bwysig taclo’r planhigyn ar raddfa tirweddol i sicrhau llwyddiant.

Mae’n hollbwysig bod gwaith yn cael ei gynnal dros gyfnod o 5 mlynedd, gan y gall gymryd hyd at bum mlynedd i fedru gweld planhigion newydd ymddangos o hadau wedi’u lledaenu. Hyd yn oed y tu hwnt i’r cyfnod hwn, dylid parhau i fonitro’r safleoedd a driniwyd i sicrhau nad oes aildyfiant pellach. Dyma pam mae meithrin perthynas waith hirdymor dda gyda thirfeddianwyr yn hanfodol bwysig os ydym am fod yn siŵr o gyrraedd ein nod derfynol o gael gwared ar Rododendron ponticum o Goedwigoedd Glaw Celtaidd Cymru.

Mae’r hybrid crib-y-ceiliog, sef y brif rywogaeth sydd wedi ymledu i’r gwyllt ar Ynysoedd Prydain, yn hanu o Dde Affrica ac fe’i cyflwynwyd yn gyntaf o Ffrainc yn yr 1880au fel planhigyn i’r ardd. Ers hynny, mae wedi’i sefydlu’n eang yn y gwyllt, yn enwedig mewn ardaloedd gorllewinol. Unwaith y mae wedi ymsefydlu, gall ymledu’n gyflym iawn, sy’n golygu y gall fynd yn drech na fflora brodorol yn sydyn. Er ei fod yn cynhyrchu hadau byw, mae’r rhan fwyaf o atgynhyrchu yn llystyfol, o gormau dan ddaear a gwreiddgyffion ymgripiol hir, a gall hyd yn oed y tameidiau lleiaf o wreiddyn sefydlu clystyrau newydd.

Rhestrir crib-y-ceiliog fel rhywogaeth Atodiad 9 yn Neddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981, sy’n golygu ei bod yn drosedd i blannu’r rhywogaeth hon neu beri mewn unrhyw fodd arall iddi dyfu’n wyllt.

Rheolaeth fecanyddol

Gellir palu’r planhigion allan ond mae’n hanfodol bod holl ddeunydd a chormau’r planhigyn yn cael eu tynnu. Os caiff cormau eu torri neu eu gadael mewn camgymeriad, gallant gynhyrchu planhigion newydd ac, o bosibl, gwaethygu’r broblem.

Gan ei fod wedi’i restru fel rhywogaeth Atodiad 9, mae unrhyw bridd sy’n cynnwys gwastraff planhigyn crib-y-ceiliog yn wastraff a reolir a dylid cael gwared arno mewn safle tirlenwi trwyddedig.

Rheolaeth gemegol

Gellir trin clystyrau’n effeithiol gyda chwynladdwr tra bo’r planhigion wrthi’n tyfu. Wrth drin ardaloedd eang, dylid plannu cymysgedd gwair a phorfa addas i atal daear galed a chytrefu gan rywogaethau dieisiau eraill.

Mae blodau pidyn-y-gog yn felyn llachar, a gallant dyfu hyd at 40cm o uchder, a gall y dail, sy’n ffurfio ar ôl y blodyn, gyrraedd hyd at 1.5m o uchder. Mae’r planhigyn yn marw’n ôl yn ystod y gaeaf gan adael ardaloedd eang o bridd caled a all fod yn agored i erydiad. Mae arogl cryf iawn ar y blodau, yn debyg i ddrewgi, a dyna sut cafodd ei enw cyffredin Saesneg. Mae’n ffafrio amodau llaith, ond nid oes gan y planhigyn ofynion pridd penodol ac mae’n tyfu’n dda ar y rhan fwyaf o safleoedd.

Mae’n debygol bod y rhan fwyaf o’r planhigion sy’n tyfu yn y gwyllt wedi dod o waredu deunyddiau gan fod clystyrau yn tyfu’n rhy fawr i’w lle mewn gerddi domestig yn gyflym iawn. Mae’n debygol hefyd bod rhai o’r poblogaethau yn y gwyllt wedi’u sefydlu gan wasgariad hadau o anheddau cyfagos. Unwaith y mae wedi’i sefydlu, mae’n blanhigyn ymledol iawn – mae ei ddail mawrion a’i ymlediad cyflym yn ei alluogi i orchfygu’r gystadleuaeth gan blanhigion brodorol a pheri difrod helaeth yn lleol. Gall ymledu trwy wreiddgyffion (coesynnau dan ddaear) neu had, ac mae’n ymledu’n hawdd trwy ddŵr, adar a mamaliaid.

Rheolaeth fecanyddol

Gellir palu planhigion, eginblanhigion newydd a gwreiddgyffion o’r ddaear a chael gwared arnynt. Fodd bynnag, os bydd tameidiau o’r gwreiddgyffion yn cael eu gadael ar ôl, gallant aildyfu a bydd planhigion newydd yn tyfu.

Rheolaeth gemegol

Gellir trin y dail yn effeithiol gyda chwynladdwr ond mae cyfyngiadau ar ba chwynladdwyr a ganiateir i’w defnyddio yn agos at ddŵr. Dylid trin y planhigyn rhwng Mehefin a Hydref pan fo’r dail yn eu llawn dwf a’r tir yn fwy sych. Gall fod angen sawl triniaeth dros nifer o dymhorau er mwyn ei ddiwreiddio’n gyfan gwbl.